SIK GÖRÜLEN BAZI PSİKİYATRİK TABLOLAR

ŞİZOFRENİ

Duygu, düşünce ve davranışlarda bozulmalarla giden, çoğunlukla bir muhakeme bozukluğunu da içerdiğinden eskiden “erken bunama” olarak adlandırılan bir ruhsal hastalıktır. Üzerinde en çok çalışılan hastalıklardan biri olmakla birlikte bu gün için nedeni ve mekanizması tam olarak çözülebilmiş değildir. Etkin, sabırlı, uzun erimli tedaviler ve rehabilitasyon çalışmalarıyla kişinin yaşam kalitesinden ve işlevselliğinden en az kayıpla hayatını sürdürmesi sağlanabilir.

DEPRESYON

Depresyon(çökkünlük),derin üzüntülü bir duygu durum içinde düşünce, konuşma ve hareketlerde yavaşlama ve durgunluk; değersizlik, küçüklük, güçsüzlük, isteksizlik, karamsarlık, hayattan zevk alamama gibi duygu ve düşüncelerle uyku, iştah ve cinsellik gibi fizyolojik işlevlerde bozulmalarla giden bir tablodur. Çoğunlukla tekrarlayıcı bir karakter gösterir ama bir kez depresyon geçirip tekrar yaşamayan insanlar da az değildir. Tedavi edilmediğinde kronikleşebilir ve intihar eğilimleri görülebilir.  Bu gün artık kişinin yaşam kalitesini bozmasına izin vermeden rahatlıkla tedavi edebildiğimiz bir durumdur.

MANİ(TAŞKINLIK NÖBETİ)

Aşırı neşeli, bazen de öfkeli, coşkulu bir duygu durum içinde düşünce, konuşma, hareketlerde hızlanma ve benlik kabarması, aşırı güçlülük, büyüklük düşünce ve hezeyanları ile belirli bir hastalıktır. Kişi az uyur, çok konuşur, aşırı hareketlidir, aşırı kendine güvenir. Bu dönemde büyük atılımlar ve büyük işler yapmak için altından kalkamayacağı işlere girişebilir.

Kendisi durumundan çok memnun olmakla birlikte bir süre sonra bu durumun kendisine zarar vermeye başladığı fark edilir. Ağır şekillerinde kişi kendini büyük bir insan (kral, politikacı, peygamber) hatta tanrı kabul edebilir. Büyüklük (megalomanik)hezeyanlar (sanrılar) gösterebilir.

Genellikle ataklar şeklinde gelir ve tekrarlar. Bazen depresyon ve mani atakları birbirini izleyebilir, bu duruma “iki uçlu duygu durum bozukluğu” diyoruz. Başarıyla tedavi edilebilen bir durumdur.

PANİK BOZUKLUK

Birdenbire ortaya çıkan kalp çarpıntıları, nefes açlığı, yüz kızarması ya da solması, terleme veya üşüme(titreme),baş dönmesi, bulantı, ellerde ayaklarda uyuşma, kan basıncında yükselme, göğüste sıkışma, sıcak-soğuk basmaları, baygınlık hissi ve şiddetli ölüm korkusu veya delirme korkularının olduğu nöbetlerle (panik atak) seyreden bir sendromdur.

Çoğunlukla ataklar sırasında acillere veya kardiyologlara başvurularak tetkikler yaptırılır ve normal bulunur.

Panik nöbetleri uzun devam ederse kişi nöbete yakalanma korkusu ile yanında biri olmadan dışarı çıkamaz olabilir, kalabalık yerlere ve kalabalık toplu taşıma araçlarına binmekten sıkıntı duyarak kaçınabilir. Bu durum ilerleyerek hayatında bir kısıtlanmaya neden olabilir. Agorafobi gelişebilir. Kolaylıkla tedavi edilebilen bir sorundur.

FOBİLER

Normalde korkulmayacak belli bir durum ya da nesne karşısında ortaya çıkan korkudur. Korkusunu anlamsız ve yersiz bulur ama yine de korktuğu nesne ya da durumdan kaçınır.

Zoofobi: hayvan korkusu

Klaustrofobi(klostrofobi): kapalı yer korkusu

Agorafobi: açık alan korkusu

Sosyal fobi: toplum içinde otururken, konuşurken ya da herhangi bir eylem yaparken kızarma, terleme, ellerin titremesi, kendini küçük düşürecek yanlış bir şey yapma korkusu

            OBSESİF-KOMPULSİFBOZUKLUK (SAPLANTI-ZORLANTI BOZUKLUĞU)

Obsesyon(obsession):İstem dışı gelen, kişiyi tedirgin eden, istenmeyen ama bilinçli bir çabayla zihinden kovulamayan, tekrarlayıcı, saplantılı düşüncelerdir.

Kompulsiyon(compulsion): ise çoğu kez saplantılı düşünceleri kovmak için yapılan, istenç dışı yinelenen hareketlerdir.

En sık mikrop ya da hastalık kapma obsesyonları görülür. Kişi sürekli temizlenme çabası içindedir. Dinsel obsesyonları olan biri sürekli abdest alıp, eksik yapıp yapmadığından emin olamadığı için tekrarlayabilir. Kuşku obsesyonları olan biri kapıyı kilitleyip kilitlemediğinden, ocağı kapatıp kapatmadığından, ütünün fişini çekip çekmediğinden emin olmak için tekrar tekrar kontrol edebilir vs…

Bu hastalar genellikle titiz, düzenli ve kusursuzluk arayan kişilik yapısı gösterir, kontrollü ve kuralcıdırlar.

Ancak obsesif kişiliğin ötesinde obsesif-kompulsif bozukluk belirtileri de ortaya çıkınca hastanın düzeni bozulabilir, aşırı tereddüt ve karsızlık hareketlere egemen olur.

            KİŞİLİK BOZUKLUKLARI

Bilinen ruhsal bozuklukların dışında kalan ve uzun süreli uyum bozuklukları gösteren kişilik yapısının eğilimlerine göre sınıflandırılan bir grup bozukluktur.

Başlıca ortak özellikleri şunlardır:

-davranışların benliğe yerleşmiş bulunması fakat uyum amacı ile esneklik gösterilmemesi,

-toplumun değer yargılarıyla çelişen ve uyum sorunlarına neden olan davranış ve yaşantı farklılıkları

-çocukluktan beri süregelmesi,

-uyumsuz eğilimlerin ve davranışların genellikle kişi tarafından değiştirilmek istenmemesi

-Genel olarak çevre ile çatışmaya ve sürtüşmeye yol açması (kişi çevreye uymak yerine çevreyi kendine uydurmaya çalışır)

-Kişinin zihinsel fonksiyonlarında, düşüncesinde ve duygulanımında belirgin bozukluk olmaması