Tek çocuklu ailelerin çocukları nasıl sosyal yaşama hazırlanabilir?
- Çiftler neden tek çocuk yapmaya karar verirler? (işin ekonomik, sosyal ve psikolojik boyutları nelerdir? )
Günümüzde aileler artık çocuklarına daha iyi eğitim verebilmeyi istiyor ve bunun öneminin farkında. Daha iyi eğitim ve daha iyi maddi imkânlar sunma isteği ise yükü ve masrafları arttırdığı için, anne-babalar bu yükün altından daha rahat kalkabilmek için çocuk sayısını azaltma yoluna gidiyorlar. Sonuçta daha az çocuk ama daha iyi imkânlara ve eğitime sahip çocuk isteme eğilimi ortaya çıkıyor. Tek çocuk sahibi ailelerin bu kararlarında bunun önemli rolü var.
Diğer yandan artık insanlar daha nitelikli bir hayat yaşama ve yaşam kalitesini yükseltme yönünde geleneksel anne-babalık rollerini biraz budayabiliyorlar
- Tek çocuğa sahip olan ailelerin çocuk yetiştirmede yaptığı hatalar nelerdir?
Sanırım yapılan en önemli hata çocuğu saksıda yetiştirmeye çalışmalarıdır. Çocuk düşe kalka, ağlaya sevine büyür. Yaptığı hatalardan ders çıkararak hata yapmamayı öğrenir. Ona hata yapma fırsatı vermezseniz hatalarını düzeltmeyi dolayısıyla kendi başına kaldığında hatasız ya da az hatalı olmayı da öğrenemeyecektir.
Çocuğun yetenekleri zorluklar karşısında gösterdiği çabayla gelişip serpilir. Ona zorluklarla karşılaşma, zorluklarla mücadele etme ve başa çıkma fırsatı vermezseniz, onun tüm zorluklarını siz üstlenip çözerseniz çocuğun bu konudaki yeteneklerini geliştirmesine engel olmuş olursunuz.
Çocuk her düştüğünde onu siz kaldırırsanız sizin olmadığınız bir yerde düştüğünde kendi kalkmayı öğrenemediği için bunu yapmaya çalışmaz, birinin ona el uzatmasını bekler.
Dahası büyüdüğünde de herkesten; eşinden, arkadaşlarından, iş hayatında karşılaştığı insanlardan, patronundan, işvereninden de sizin gösterdiğiniz özveriyi ve ayrıcalığı bekleyecek ve bulamadığı için de mutsuz olacaktır.
- Ebeveynler kardeşi olmayan çocuğu sosyal hayata nasıl hazırlayabilirler?
Yukarıda söylediklerime ek olarak şunu da unutmamak gerekir: çocuğu aşırı disiplin ve baskı altında büyütmek kadar onu aşırı sorumsuz ve şımarık büyütmek de sorun yaratır. Bunu hatırda tutarak anne babaların çocuklarına sorumluluk ve inisiyatif vermeleri, onların iyi ve kötü tercihleriyle yüzleşmelerini sağlamaları doğru olur.
Bu kural tüm çocukların eğitiminde geçerli bir kural olmakla birlikte özellikle tek çocuklu ailelerde ebeveynin aşırı hoşgörülü ve çocuğun sorumluluklarını devralıcı tavırları isteklerinin tam aksine çocuğa dolaylı olarak zarar verebilir.
Onların sorumluluğunu devralmak ve onların yapmaları gereken şeyleri yapmak yerine destekleyici olmak, fikir vermek, tercih yapmalarını öğrenmelerine yardımcı olmak ama tercihi onlara yaptırmak, uygun olmayan istekler ve diretmeler karşısında da kararlı olmak gerekir.
- Kardeşi olmayan çocuklarda ne gibi davranış türleri gözükür, kardeşi olan çocuklarla kıyaslayarak farkları söyler misiniz?
Yukarda saydığım nedenlerden dolayı çoğunlukla “fazla nazlı “ büyütülmeleri ve ilgiyi, sevgiyi ve eşyalarını paylaşmayı öğrenmemeleri veya geç öğrenmeleri nedeniyle sorunlar yaşanabilmektedir.
Hep ayrıcalıklı ve biricik olmaya alışmış olmaları nedeniyle örneğin diğer çocuklarla aynı hak ve sorumluluklara sahip oldukları bir kreş ya da okul ortamına girdiklerinde bocalayabilmekte, uyum sorunları yaşayabilmektedirler.
Diğer yandan ev içinde zamanı paylaşacakları, birlikte vakit geçirip eğlenecekleri, oynayacakları bir kardeş olmadığı için daha çok anne babayla zaman geçirme ihtiyacı duyarlar. Bu da anne babalar için daha fazla ilgi ve meşguliyet anlamına gelir.
- Paylaşım ve iş bölümü bu çocuklara nasıl öğretilir?
Çocuğu eğitirken, onun eksiklerini ihtiyaçlarını karşılarken sorumluluklarını da öğretmeliyiz. Onun yerine tercihlerini biz yapmak yerine ona nasıl sağlıklı ve doğru tercih yapabileceğini öğretmeliyiz. Bir çocuk parkında salıncağa binerken sırasını beklemesi gerektiğini öğretmek için dolu salıncağa gidip kenarda bekleyebilmeliyiz. Yine bir kutu çiklet alıp, çocuk parkında oynayan çocuklara sunmasını veya kendisine bir büyük dondurma alacağına aynı parayla kendisine ve kuzenine iki küçük dondurma almasının daha doğru olacağını öğretebiliriz.
Ona sevgimizi sunarken bunun disiplinle ödev ve sorumluluk bilinciyle dengelenmemişse eksik kalacağını bilmeli ve o şekilde davranmalıyız. Aksi durumda bazen tanık olduğumuz gibi, ailelerin çocuklarına gösterdikleri aşırı şefkat ve ilgi onlara dolaylı olarak zarar verebilmektedir.
Dengeli beslenme nasıl ki çok yararlı bir besin maddesinin aşırı tüketilmesinden daha iyiyse çocuk eğitiminde de dengeli bir paylaşım çocuğun aşırı ilgi ve özveriye boğulmasından, sorumsuz ve kuralsız yetiştirilmesinden çok daha doğru ve sağlıklıdır.
BEBEĞİM VE BİZ DERGİSİ’ nde yayımlanmıştır.
